Spraakproblemen

Door je schisis kun je moeite hebben met het praten, waardoor je omgeving je niet zo goed kan verstaan. Dit heeft te maken met het niet goed kunnen open- en dichtmaken van de weg naar de neusholte of met de opening in de lippen (Vyas et al., 2020). Er zijn verschillende problemen die kunnen ontstaan met het praten. Deze zijn hieronder verder uitgelegd. 

Resonantiestoornissen

Als je praat, komt er lucht langs de stembanden. De stembanden gaan hierdoor heel snel trillen, waardoor er geluid uit je mond komt. Die trilling noemen we resonantie (Franken & Hakkesteegt, 2018). Voor sommige letters moet de weg naar de neusholte dicht zijn, maar voor sommige ook open. 

Om dit te testen kun je een vinger op de buitenkant van je neus leggen. Bij de letter /n/ is het de bedoeling dat je je neus voelt trillen. Bij de letter /b/ hoort je neus niet te trillen (Franken & Hakkesteegt, 2018). Als je een schisis hebt kan het zijn dat je bij de /b/ je neus wel voelt trillen of bij de /n/ je neus niet voelt trillen. Omdat dit soms niet zo gaat als dat het eigenlijk zou moeten gaan, kan het zijn dat je omgeving je niet goed verstaat. 

Er zijn verschillende resonantiestoornissen die hieronder zijn uitgelegd.

Afbeelding 16: neusholte open/dicht. (Illustratie gemaakt door Veerle Schoenmaekers, 2021) 

 

  • Te veel lucht door je neus
    • Wanneer de weg naar je neusholte niet goed kan worden dichtgemaakt, loopt de lucht tijdens het praten door je neus naar buiten. Dit gebeurt dan bijvoorbeeld bij de letter /n/ (waar dit moet), maar ook bij de letter /b (waar dit eigenlijk niet moet) (Vali et al., 2013).
  • Te weinig lucht door je neus
    • Wanneer de weg naar je neusholte juist wel heel goed kan worden dichtgemaakt, maar niet goed kan worden geopend gaat er te weinig lucht door je neus. Er gaat dan bijvoorbeeld geen lucht door je neus bij de letter /b/ (waar dit niet hoeft), maar ook niet bij de letter /n/ (waar dit eigenlijk wel moet). Je klinkt dan een beetje verkouden. 
  • Opgesloten lucht in je mond, keel of neus
    • De lucht die je nodig hebt om te praten wordt opgesloten in je mond, keel of neus en kan niet naar buiten door een verstopping (ASHA, 2020). Als je praat klink je een beetje gedempt.
  • Mengeling van vormen
    • De drie vormen die net zijn uitgelegd, kunnen ook gemengd worden en samen voorkomen (Renes, 2018). 

Afwijkingen in de luchtstroom 

Bij een afwijking in de luchtstroom ontsnapt er tijdens het praten lucht die niet trilt door je neus (Georgievska-Jancheska, 2019). 

Je hebt 2 vormen bij iemand met een schisis waarbij er een afwijking in de luchtstroom is.

  • Vorm 1
    • Er ontsnapt lucht, die niet trilt, door je neus tijdens het praten. Dit is vooral te merken bij letters zoals de z, s, p en b (Woo, 2013).
  • Vorm 2
    • Bij deze vorm wordt lucht door een kleine opening geduwd, waardoor er een rommelig geluid ontstaat. Dit klinkt snurkerig en merk je bij letters zoals de z, s, p en b (Woo, 2013). 

Articulatiestoornissen 

Door je schisis kan het zijn dat je gezicht of je mond er anders uitziet. Hierdoor werkt je mond ook anders, waardoor de spraak minder goed verstaanbaar is. Ook hier zijn er 2 vormen.

  • Vorm 1
    • Door je schisis is er te weinig luchtdruk aanwezig in je mond. Deze druk gaat verloren door een lekkage van lucht in de neusholte (Woo, 2013).
  • Vorm 2
    • Om het drukverlies tegen te gaan, ga je een verandering maken tijdens het praten. Dit noemen we compenseren. Een voorbeeld hiervan is: de neusgaten dichter maken tijdens het praten, zodat er minder lucht door je neus loopt (Woo, 2013).